सुपर कॉम्प्युटर म्हणजे काय ? | What is Supercomputer in Marathi?

What is Supercomputer in Marathi? | Supercomputer | Supercomputer definition | Supercomputer price | First supercomputer in the world | Operating & Work | Supercomputer in India | fastest supercomputer in the world |History of supercomputers

सुपर कॉम्पुटर (Super Computer) ला मराठीत “महासंगणक” असे म्हणतात. महासंगणक म्हणजे अत्यंत वेगाने आणि उच्चं कार्यक्षमता असलेला संगणक होय. जो कि, संशोधन, विज्ञान, गणित, हवामान अंदाज आणि इतर अत्यंत कठीण कामासाठी मोठ्या प्रमाणावर डेटा प्रक्रिया करण्यासाठी वापरला जातो.

सुपर कॉम्प्युटर ची मराठीत व्याख्या | Supercomputer definition in Marathi

सुपर कॉम्पुटर म्हणजे अत्यंत कठीण कार्यक्षमता असलेला संगणक जो अतिशय कठीण आणि मोठ्या प्रमाणावर गणना (मोजणे) करण्यास सक्षम असतो. महासंगणक प्रामुख्याने वैज्ञानिक संशोधन, हवामान चा अंदाज, मोठे डेटा सर्वर या मोठ्या प्रमाणावर डेटा विश्लेषण यांसारख्या क्षेत्रामध्ये वापरला जातो. (What is Supercomputer in Marathi?)

सुपरकॉम्पुटर ला मराठी काय म्हणतात. 

सुपर कंप्यूटर  मराठीत मध्ये “अतिप्रचंड संगणक” किंवा “महासंगणक”  असे  म्हणून शकतो. 

सुपर कॉम्प्युटर चा इतिहास | History of supercomputers

सुपरकंप्युटर हे अतिशय महाग असतात आणि त्यांची देखभाल व कार्यक्षमता टिकवणे हे तंत्रज्ञानाची अत्याधुनिक आव्हान असते. विश्वातील काही प्रसिद्ध सुपरकंप्युटरांमध्ये अमेरिका, चीन, आणि भारत यांचा समावेश होतो.

संगणकाचा इतिहास | History of Computers

एक गणिती तज्ञ चार्ल्स बैबेज याने 1830 साली एक इलेक्ट्रॉनिक कॉम्पुटर चा शोध सर्व प्रथम लावला होता ज्या ला जगातला सर्वात प्रथम कॉम्पुटर मानलं जात, आजच्या या टेक्नॉलॉजीच्या दुनियेत आपण जे कम्प्युटर युज करत आहोत ते फक्त शक्यता आहे चान्स बारदेश या गणिती तज्ञ आणि इन्व्हेंटर मुळे.

तसे तर कम्प्युटर बनवण्यात प्रत्येक लोकांनी आपले योगदान दिले आहे त्यामध्ये जॉन ब्लांकेनबेकर  यांनी पर्सनल कॉम्पुटर चा आविष्कार केला त्याचप्रमाणे ॲडम ऑसबॉन  याने लॅपटॉपचा अविष्कार केला, पण याची सुरवात बॅबेज या गंजीतज्ञ मुळे झाली त्यामुळे त्यांना फादर ऑफ कम्प्युटर म्हणूनही ओळखले जाते.

१830 मध्ये चार्ल्स बैबेज ने पहिलं इलेक्ट्रिक वर चालणारे कम्प्युटर बनवले होते खर तर त्यांची प्लॅनिंग ही कम्प्युटर बनवायची नव्हती त्यांना एक अनालिटिकल इंजिन बनवायचे होते ज्याचा अर्थ आहे की खूप मोठ्या संख्येने नंबर जोडणे.

1822 मध्ये चार्ल्स बैबेज ने डिफरन्स इंजिनचा आविष्कार केला होता ज्याला सर्वात पहिलं कम्प्युटर मानलं जातं जो की एक प्रोग्रामबल कम्प्युटर होता ज्याला ऍनालिटिकल करण्यासाठी प्रोग्राम केला गेला होता त्यानंतर 1830 मध्ये चार्ल्स बॅबेज ने एक एनालिटिकल इंजिन चा अविष्कार करण्यासाठी काम सुरू केले जो एक जर्नल पर्पज कम्प्युटर होता परंतु पैशांच्या अभावी ते काम पूर्ण होऊ शकले नाही 1871 मध्ये चार्ल्स बॅबेज निधन झालं.

1871 नंतर जवळजवळ 40 वर्ष यावर कोणीच काम केले नाही त्यानंतर १888 मध्ये त्यांचा मुलगा हेनरी चार्ल्स बैबेज याने त्यांच्या वडिलांचे स्वप्न पूर्ण करायचे ठरवले आणि ते केलेही.

1888 साली  मध्ये हेन्री बैबेज ने अनालिटिकल इंजिन बनवले हे तेच इंजिन होते ज्यामध्ये सर्व कॅल्क्युलेशन केले जाऊ शकत होते.

कालांतराने 1937 मध्ये जॉन विनसेन्ट अतनासोफ (Jhon Vincent Atanasoff) आणि क्लिफर्ड बेरी (Clifford Berry) या दोन जणांनी एबीसी म्हणजेच अतनासोफ बेरी कम्प्युटरचा (Atanasoff berry computer) अविष्कार केला ज्याचा उपयोग ऍनालीटीकल इंजिनच्या जागी खूप प्रमाणात कॅल्क्युलेशन करण्यासाठी केला जाऊ शकला. 1838 मध्ये खूप चांगले प्रोग्रामबल कम्प्युटर बनवले गेले ज्याचं नाव होतं Z-1. Z-1 हा कॉम्पुटर कोहनार्ड झेवूस (Khonard Zuse) यांनी बनवला होता.

1945 मध्ये जे प्रेसपर आणि जॉन यांनी जगाला पहिला इलेक्ट्रॉनिक कम्प्युटर ENIAC त्याचा फुल फॉर्म आहे इलेक्ट्रॉनिक न्यूमरिकल इंट्रीगेदर & कम्प्युटर हा दिला असे मानले जाते (येथे क्लिक करा)

सुपर कॉम्प्युटर्स म्हणजे अत्याधुनिक संगणक, जे अविश्वसनीय वेगाने जटिल समस्या सोडवण्यासाठी तयार केलेले असतात. विज्ञान संशोधन, हवामान अंदाज, आणि इतर अनेक क्षेत्रांमध्ये हे महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. चला या ब्लॉगमध्ये सुपर कॉम्प्युटर्सच्या इतिहासाचा आढावा घेऊया. (What is Supercomputer in Marathi?)

सुपर कॉम्प्युटर्स प्रारंभिक दिवस | The early days of supercomputers

सुपर कॉम्प्युटर्सचा इतिहास 1950 च्या दशकात सुरू झाला, जेव्हा तंत्रज्ञान क्षेत्रात मोठे बदल झाले. UNIVAC I (Universal Automatic Computer) आणि IBM 701 हे पहिले सुपर कॉम्प्युटर्स मानले जातात. 1951 मध्ये विकसित झालेला UNIVAC I हा अमेरिकेतील पहिला व्यावसायिक संगणक होता, जो प्रामुख्याने व्यवसाय आणि सरकारी उपयोगांसाठी तयार करण्यात आला होता. त्याची क्षमता हजारो गणना प्रति सेकंद होती, जे त्या काळात अद्वितीय होती.

1953 मध्ये IBM ने IBM 701 सादर केला, ज्याला ‘डिफेन्स कॅलकुलेटर’ म्हणून ओळखले जात होते. हा संगणक वैज्ञानिक गणनांसाठी डिझाइन केलेला होता आणि अणु ऊर्जा संशोधनाच्या प्रारंभिक दिवसांत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. हे प्रारंभिक सुपर कॉम्प्युटर्स आजच्या मानाने जुनाट वाटू शकतात, परंतु त्यांनी पुढील तांत्रिक प्रगतीसाठी पाया घातला.

क्रे युग | The Cray Era

1970 आणि 1980 च्या दशकात क्रे रिसर्चच्या नावीन्यपूर्णतेचा काळ होता. सेमोर क्रे यांनी स्थापन केलेल्या क्रे रिसर्चने सुपर कॉम्प्युटिंग क्षेत्रात क्रांती घडवली. 1976 मध्ये सादर केलेला Cray-1 हा सुपर कॉम्प्युटर त्याच्या वेक्टर प्रोसेसिंग क्षमतेमुळे आणि नाविन्यपूर्ण डिझाइनमुळे ओळखला जातो. त्याचे विशेष C-आकाराचे चेसिस वायर लांबी कमी करण्यासाठी आणि कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी डिझाइन केले गेले होते, ज्यामुळे तो प्रति सेकंद 160 MFLOPS (मिलियन फ्लोटिंग-पॉइंट ऑपरेशन्स) गाठू शकला.

Cray-1 च्या यशावर आधारित, Cray रिसर्चने Cray-2 आणि Cray X-MP सारखे पुढील मॉडेल्स सादर केले. 1985 मध्ये सादर केलेला Cray-2 हा पहिला सुपर कॉम्प्युटर होता ज्याने प्रति सेकंद एक अब्ज गणना (गीगाफ्लॉप) ओलांडली. त्याची विशिष्ट शीतलक प्रणाली फ्लूरिनर्ट या द्रव शीतलकाचा वापर करून तयार करण्यात आली होती, ज्यामुळे त्याच्या घनदाट सर्किट्समधून निर्माण होणारे उष्णता नियंत्रित करता येत होते.

1982 मध्ये सादर केलेला Cray X-MP हा जगातील पहिला शेअर्ड मेमरी पॅरलल वेक्टर प्रोसेसर होता आणि त्याने 800 MFLOPS च्या गतीपर्यंत पोहोचली. Cray X-MP ची वास्तुकला भविष्यातील सुपर कॉम्प्युटर्ससाठी प्रेरणादायक ठरली आणि क्रेच्या नावाला सुपर कॉम्प्युटिंगच्या क्षेत्रात प्रतिष्ठा मिळवून दिली.

पॅरलल प्रोसेसिंगचा उदय | The rise of parallel processing

1980 च्या उत्तरार्धात आणि 1990 च्या दशकात पॅरलल प्रोसेसिंगचा उदय झाला, ज्यामध्ये एकाच वेळी अनेक प्रोसेसर वापरून कार्य विभाजित करण्यात आले. यामुळे संगणकीय शक्ती आणि कार्यक्षमता लक्षणीयरीत्या वाढली.

थिंकिंग मशीन्स कॉर्पोरेशनने विकसित केलेली कनेक्शन मशीन हे पॅरलल प्रोसेसिंगच्या क्षेत्रातील एक महत्त्वपूर्ण पाऊल होते. 1980 च्या दशकात सादर झालेली कनेक्शन मशीन हजारो साध्या प्रोसेसरचा वापर करून जटिल गणना करत असे. IBM चा ब्लू जीन प्रकल्प, 2000 च्या दशकाच्या सुरुवातीला सुरू झालेला, पॅरलल प्रोसेसिंगला नवीन उंचीवर घेऊन गेला. 2004 मध्ये सादर झालेला ब्लू जीन/एल हा जगातील सर्वात जलद सुपर कॉम्प्युटर बनला, ज्याने 360 टेराफ्लॉप्स (ट्रिलियन फ्लोटिंग-पॉइंट ऑपरेशन्स) पेक्षा अधिक गती गाठली.

आधुनिक सुपर कॉम्प्युटर्स | Modern supercomputers

आज, सुपर कॉम्प्युटर्स पॅटास्केल आणि एक्झास्केल युगात प्रवेश केला आहे, जे पूर्वी कल्पनाही केली जाऊ शकत नव्हती अशा गतीने कार्य करतात. पॅटास्केल संगणक क्षमता, ज्यामध्ये प्रति सेकंद चौदा शंभर (क्वाड्रिलियन्स) गणना केली जाते, IBM च्या रोडरनरने 2008 मध्ये प्रथम प्राप्त केली. रोडरनर हा पहिला सुपर कॉम्प्युटर होता ज्याने पॅटाफ्लॉप्सचा अडथळा ओलांडला.

सध्या, चीनच्या टियान्हे-2 आणि अमेरिकेच्या समिट सुपर कॉम्प्युटर्सने आघाडी घेतली आहे. टियान्हे-2, चीनच्या नॅशनल युनिव्हर्सिटी ऑफ डिफेन्स टेक्नॉलॉजीने विकसित केला, 2013 ते 2015 पर्यंत सुपर कॉम्प्युटर रँकिंगमध्ये अग्रस्थानी होता. समिट, आयबीएमने ओक रिज नॅशनल लॅबोरेटरीसाठी विकसित केलेला, 2018 मध्ये जगातील सर्वात जलद सुपर कॉम्प्युटर बनला.

जपानच्या फुगाकूने, रीकन आणि फुजित्सुने विकसित केलेला, सध्या सर्वाधिक शक्तिशाली सुपर कॉम्प्युटरचा मान मिळवला आहे. 2020 पर्यंत, फुगाकूने 442 पॅटाफ्लॉप्सपेक्षा अधिक गती गाठली आहे. हे आधुनिक सुपर कॉम्प्युटर्स विविध क्षेत्रांमध्ये वापरले जातात, उदा. हवामान मॉडेलिंग, औषध शोध, आणि अनेक वैज्ञानिक संशोधन.

सुपर कॉम्प्युटर्स प्रभाव आणि उपयोग | Supercomputers Effects and Applications

सुपर कॉम्प्युटर्सने विविध क्षेत्रांवर मोठा प्रभाव पाडला आहे. वैज्ञानिक संशोधनामध्ये, ते अशा संशोधन आणि मॉडेल्ससाठी वापरले जातात जे सामान्य संगणकांसाठी अशक्य आहेत. उदाहरणार्थ, सुपर कॉम्प्युटर्स प्रोटीनच्या वर्तनाचे सिम्युलेशन करतात, ज्यामुळे नवीन औषधे आणि उपचार विकसित करण्यास मदत होते.

हवामान अंदाजामध्ये सुपर कॉम्प्युटर्सचा मोठा वापर होतो. उच्च-रिझोल्यूशन मॉडेल्स, जे हवामानाच्या नमुन्यांचा अचूक अंदाज वर्तवतात, सुपर कॉम्प्युटर्सच्या जबरदस्त गणनात्मक क्षमतेमुळे शक्य झाले आहेत. याशिवाय, सुपर कॉम्प्युटर्सचा खगोलशास्त्र, पदार्थ विज्ञान, आणि जीनोमिक्स क्षेत्रात मोठा वापर होतो.

UNIVAC आणि IBM 701 पासून फुगाकूच्या अत्याधुनिक कामगिरीपर्यंत, सुपर कॉम्प्युटर्सच्या इतिहासाची कहाणी मानवाच्या नावीन्यपूर्णतेचा आणि प्रगतीच्या धडपडीचा पुरावा आहे. एक्झास्केल युगाच्या दिशेने वाटचाल करताना, सुपर कॉम्प्युटर्सच्या संभाव्य उपयोगांमध्ये केवळ वाढ होत जाईल, ज्यामुळे नवकल्पनांना चालना मिळेल आणि आपल्या भविष्यास आकार दिला जाईल.

सुपर कॉम्प्युटर्सचा प्रवास अजून संपलेला नाही, आणि या आश्चर्यकारक यंत्रांच्या पुढील पिढ्या अधिक मोठ्या संभाव्यतांना उघडून देण्याचे वचन देतात. जटिल वैज्ञानिक समस्या सोडवण्यात किंवा आपल्या विश्वाचा अधिक सखोल अभ्यास करण्यात, सुपर कॉम्प्युटर्स तांत्रिक प्रगतीच्या आघाडीवर राहतील.

सुपर कॉम्प्युटर ची ऑपरेटिंग सिस्टिम | Operating System of Super Computer in Marathi

सुपर कॉम्प्युटर्स म्हणजे अत्याधुनिक संगणक प्रणाली, जे विविध वैज्ञानिक आणि तांत्रिक समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी अत्यंत वेगाने काम करतात. सुपर कॉम्प्युटर्सचे ऑपरेटिंग सिस्टम (OS) हे त्यांच्या कार्यक्षमतेचे महत्त्वाचे घटक असतात. हे OS सुपर कॉम्प्युटर्सच्या संसाधनांचे व्यवस्थापन, कार्यप्रदर्शन आणि कार्यक्षमतेसाठी अत्यंत आवश्यक असतात. चला सुपर कॉम्प्युटर्सच्या ऑपरेटिंग सिस्टम्सचा आढावा घेऊया.

लिनक्सवर आधारित ऑपरेटिंग सिस्टम | Linux based operating system

सुपर कॉम्प्युटर्सच्या ऑपरेटिंग सिस्टम्समध्ये लिनक्स हा सर्वाधिक वापरला जाणारा पर्याय आहे. लिनक्सवर आधारित ऑपरेटिंग सिस्टम्स सुपर कॉम्प्युटर्ससाठी अतिशय योग्य ठरतात कारण:

1. मोड्युलर आर्किटेक्चर: लिनक्सचे मोड्युलर आर्किटेक्चर सिस्टम प्रशासकांना आवश्यकतेनुसार कर्नल आणि इतर घटक सानुकूलित करण्याची परवानगी देते.
2. मुक्त स्रोत (ओपन सोर्स): लिनक्स मुक्त स्रोत असल्यामुळे, संशोधक आणि विकसकांना त्यांच्या गरजेनुसार प्रणाली सुधारण्याची आणि बदलण्याची मुभा मिळते.
3. सुरक्षितता: लिनक्सची सुरक्षितता आणि स्थिरता हे देखील त्याच्या लोकप्रियतेचे एक प्रमुख कारण आहे.

प्रमुख लिनक्स-आधारित ऑपरेटिंग सिस्टम्स | Major Linux-based operating systems

1. Cray Linux Environment (CLE):
   • हे Cray Inc. द्वारे विकसित केलेले ऑपरेटिंग सिस्टम आहे, जे Cray सुपर कॉम्प्युटर्ससाठी डिझाइन केलेले आहे.
   • CLE उच्च कार्यक्षमता आणि स्केलेबिलिटीसाठी ओळखले जाते.
   • हे प्रणाली व्यवस्थापन, कार्यशक्ती आणि संसाधन नियंत्रणाच्या दृष्टीने अत्यंत कार्यक्षम आहे.
2. IBM Spectrum Scale:
   • IBM Spectrum Scale, पूर्वीचे General Parallel File System (GPFS), हे एक उच्च-कार्यक्षमता फाइल सिस्टम आहे, जे मोठ्या डेटा संचय आणि व्यवस्थापनासाठी वापरले जाते.
   • हे सुपर कॉम्प्युटर्ससाठी डेटा प्रवेशात जलद गती आणि उच्च उपलब्धता प्रदान करते.
3. Tianhe Operating System (TH-OS):
   • हे चीनच्या टियान्हे-2 सुपर कॉम्प्युटरमध्ये वापरले जाणारे ऑपरेटिंग सिस्टम आहे.
   • TH-OS विशेषतः टियान्हे-2 च्या आर्किटेक्चरला अनुकूलित केले गेले आहे, ज्यामुळे उच्च कार्यक्षमता आणि कार्यक्षमता मिळते.

सुपर कॉम्प्युटर्स मधील इतर ऑपरेटिंग सिस्टम्स | Other operating systems in supercomputers

लिनक्सवर आधारित ऑपरेटिंग सिस्टम्सव्यतिरिक्त, सुपर कॉम्प्युटर्समध्ये इतरही काही ऑपरेटिंग सिस्टम्स वापरले जातात:

1. Unix:
   • सुपर कॉम्प्युटिंगच्या सुरुवातीच्या काळात Unix हे एक प्रमुख ऑपरेटिंग सिस्टम होते.
   • Unix ची स्थिरता आणि मल्टी-टास्किंग क्षमता हे त्याच्या यशाचे मुख्य कारण होते.
2. AIX (Advanced Interactive eXecutive):
   • IBM द्वारे विकसित केलेले AIX हे Unix-आधारित ऑपरेटिंग सिस्टम आहे, जे उच्च कार्यक्षमता संगणनासाठी वापरले जाते.
   • AIX हे मजबूत सुरक्षितता, स्थिरता आणि स्केलेबिलिटीसाठी ओळखले जाते.

सुपरकॉम्प्युटर हे जगातील सर्वात जलद आणि शक्तिशाली संगणक असतात, जे अत्यंत जटिल आणि गणनात्मकदृष्ट्या खडतर कामे सोडवण्यासाठी तयार केलेले असतात. विज्ञान, अभियांत्रिकी, हवामानशास्त्र, औषधनिर्मिती, आणि इतर अनेक क्षेत्रांत सुपरकॉम्प्युटर वापरले जातात. चला जाणून घेऊया की सुपरकॉम्प्युटर कसा कार्य करतो.

सुपर कॉम्प्युटरची रचना | The design of a supercomputer

सुपरकॉम्प्युटरची रचना अनेक घटकांवर अवलंबून असते:

1. प्रोसेसर: सुपरकॉम्प्युटरमध्ये हजारो किंवा लाखो प्रोसेसर असतात जे एकाच वेळी एकत्रित काम करतात. हे प्रोसेसर अत्यंत वेगवान आणि कार्यक्षम असतात.
2. मेमरी: सुपरकॉम्प्युटरमध्ये अत्यंत मोठी आणि वेगवान मेमरी असते, जी मोठ्या डेटासेट्ससह काम करण्यासाठी आवश्यक असते.
3. स्टोरेज: मोठ्या प्रमाणातील डेटा साठवण्यासाठी सुपरकॉम्प्युटरमध्ये वेगवान आणि विशाल स्टोरेज असते.
4. नेटवर्किंग: सुपरकॉम्प्युटरमध्ये विविध घटकांना जोडण्यासाठी उच्च-गती नेटवर्किंग प्रणाली असते. यामुळे डेटा जलदगतीने प्रोसेसरमध्ये प्रवाहित होतो.

सुपर कॉम्प्युटर काम कसं करतो | How to work Supercomputer In Marathi

सुपरकॉम्प्युटरची कार्यप्रणाली खालीलप्रमाणे आहे:

1. पॅरलल प्रोसेसिंग:
   • सुपरकॉम्प्युटरची प्रमुख कार्यप्रणाली म्हणजे पॅरलल प्रोसेसिंग. यात एकाच वेळी अनेक प्रोसेसर विविध भागांमध्ये काम करतात.
   • जटिल समस्या लहान लहान भागांमध्ये विभागली जाते आणि प्रत्येक भाग स्वतंत्र प्रोसेसरद्वारे सोडवला जातो.
   • हे कार्यप्रणाली अत्यंत वेगवान असते, ज्यामुळे सुपरकॉम्प्युटरला लाखो किंवा कोट्यवधी गणना एकाच वेळी करण्याची क्षमता मिळते.
2. क्लस्टरिंग:
   • सुपरकॉम्प्युटरमध्ये क्लस्टरिंग तंत्रज्ञानाचा वापर केला जातो, ज्यामध्ये अनेक संगणक किंवा नोड्स एकत्रित करून एकच प्रणाली तयार केली जाते.
   • प्रत्येक नोडमध्ये स्वतःचा प्रोसेसर, मेमरी, आणि स्टोरेज असतो, ज्यामुळे एकाच वेळी अनेक नोड्स विविध गणना करतात.
   • क्लस्टरिंगमुळे सुपरकॉम्प्युटरची कार्यक्षमता आणि कार्यक्षमता वाढते.
3. डिस्ट्रिब्युटेड कंप्यूटिंग:
   • डिस्ट्रिब्युटेड कंप्यूटिंगमध्ये सुपरकॉम्प्युटरचे काम विविध संगणकांमध्ये विभागले जाते.
   • प्रत्येक संगणक स्वतंत्रपणे आपले कार्य पूर्ण करतो आणि नंतर सर्व परिणाम एकत्रित केले जातात.
   • हे पद्धत अत्यंत मोठ्या डेटा सेट्ससाठी उपयुक्त आहे.
4. सुपरकॉम्प्युटिंग सॉफ्टवेअर:
   • सुपरकॉम्प्युटरवर विशेष सॉफ्टवेअर चालवले जाते, जे गणनात्मक कामांसाठी डिझाइन केलेले असते.
   • हे सॉफ्टवेअर विविध गणनात्मक मॉडेल्स, सिम्युलेशन्स, आणि विश्लेषणांसाठी वापरले जाते.
   • सुपरकॉम्प्युटरवर चालवले जाणारे सॉफ्टवेअर अत्यंत कार्यक्षम आणि वेगवान असते.

सुपरकॉम्प्युटरचे उपयोग | Applications of supercomputers

सुपरकॉम्प्युटर विविध क्षेत्रांत महत्त्वाची भूमिका बजावतात:

1. विज्ञान आणि अभियांत्रिकी: सुपरकॉम्प्युटर वैज्ञानिक संशोधन, अभियांत्रिकी डिझाइन, आणि सिम्युलेशनमध्ये वापरले जातात. उदाहरणार्थ, नवीन औषधांचा शोध, विमानांच्या डिझाइनचे सिम्युलेशन, आणि पदार्थांच्या गुणधर्मांचे विश्लेषण.
2. हवामानशास्त्र: सुपरकॉम्प्युटर हवामान अंदाज, हवामान मॉडेलिंग, आणि नैसर्गिक आपत्तींची पूर्वकल्पना करण्यात वापरले जातात.
3. अर्थशास्त्र आणि वित्तीय सेवा: सुपरकॉम्प्युटर वित्तीय मॉडेलिंग, जोखीम विश्लेषण, आणि आर्थिक डेटा विश्लेषणासाठी वापरले जातात.
4. अणुउर्जा आणि अंतराळ संशोधन: सुपरकॉम्प्युटर अणुउर्जा संशोधन, अंतराळ मिशनचे सिम्युलेशन, आणि खगोलशास्त्रातील विविध गणनांसाठी वापरले जातात.

भारत का सुपर कॉम्प्युटर | Bharat ka supercomputer

भारताच्या तंत्रज्ञान क्षेत्रात सुपर कॉम्प्युटर्सने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे. अत्याधुनिक संगणक शक्तीचा वापर करून भारताने अनेक आव्हाने पेलली आहेत आणि जागतिक स्तरावर मान्यता प्राप्त केली आहे. चला भारतीय सुपरकॉम्प्युटर्सच्या इतिहासाचा, प्रगतीचा आणि योगदानाचा आढावा घेऊया.

सुपर कॉम्प्युटर्स प्रारंभ आणि विकास | Inception and development of supercomputers

भारतातील पहिला सुपरकॉम्प्युटर, सी-डॅक (Centre for Development of Advanced Computing) द्वारा विकसित केला गेला. 1980 च्या दशकात अमेरिकेने भारतावर सुपरकॉम्प्युटर विक्रीवर निर्बंध घातल्यामुळे भारताने स्वतःच सुपरकॉम्प्युटर विकसित करण्याचे ठरवले. याचा परिणाम म्हणून, सी-डॅकची स्थापना 1988 मध्ये झाली आणि त्यांनी पहिला सुपरकॉम्प्युटर परम 8000 विकसित केला.

परम 8000:

• 1991 मध्ये सादर झालेला परम 8000 हा भारताचा पहिला सुपरकॉम्प्युटर होता.
• तो 1 GFLOPS (गिगाफ्लॉप्स) वेगाने कार्य करीत होता.
• हा यशस्वी प्रकल्प भारताच्या तांत्रिक क्षमतांची ओळख निर्माण करण्यात मोलाचा ठरला.

प्रमुख भारतीय सुपरकॉम्प्युटर्स | Major Indian supercomputers

1. परम पद्म:
   • 2002 मध्ये विकसित झालेला परम पद्म हा 1 टेराफ्लॉप (TFLOPS) वेगाने कार्य करणारा पहिला भारतीय सुपरकॉम्प्युटर होता.
   • या सुपरकॉम्प्युटरने भारताला ग्लोबल सुपरकॉम्प्युटिंग रँकिंगमध्ये स्थान मिळवून दिले.
2. परम युगा:
   • 2008 मध्ये सादर झालेला परम युगा हा 54 TFLOPS वेगाने कार्य करणारा सुपरकॉम्प्युटर होता.
   • ह्या प्रकल्पात वापरलेल्या तंत्रज्ञानामुळे विविध वैज्ञानिक आणि अभियांत्रिकी समस्यांचे निराकरण करणे सोपे झाले.
3. परम ईशान:
   • 2016 मध्ये IIT गुवाहाटीमध्ये स्थापित झालेला परम ईशान हा 250 TFLOPS क्षमता असलेला सुपरकॉम्प्युटर आहे.
   • ह्या सुपरकॉम्प्युटरचा वापर विशेषतः ईशान भारतातील हवामान अंदाज, बायोइन्फॉर्मेटिक्स, आणि नॅनो-तंत्रज्ञान संशोधनासाठी होतो.
4. प्रत्युष आणि मिहिर:
   • 2018 मध्ये भारतीय हवामान विभागाने (IMD) प्रत्युष आणि मिहिर हे दोन सुपरकॉम्प्युटर्स सादर केले.
   • प्रत्युष पुण्यात आणि मिहिर नोएडामध्ये स्थापित आहेत.
   • हे सुपरकॉम्प्युटर्स हवामान अंदाज, हवामान बदल संशोधन आणि नैसर्गिक आपत्तींची पूर्वसूचना देण्यासाठी वापरले जातात.
   • प्रत्युष आणि मिहिर एकत्रितपणे 6.8 पेटाफ्लॉप्स क्षमता असलेले आहेत, ज्यामुळे ते भारतातील सर्वात शक्तिशाली सुपरकॉम्प्युटर्सपैकी एक आहेत.

महत्त्वपूर्ण योगदान | Supercomputers make significant contributions

भारतीय सुपरकॉम्प्युटर्स विविध क्षेत्रांमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान देतात:

1. विज्ञान आणि तंत्रज्ञान:
   • सुपरकॉम्प्युटर्सचा वापर संशोधनासाठी आणि विविध गणनात्मक सिम्युलेशन्ससाठी केला जातो.
   • उदा. औषध निर्मिती, प्रोटीन फोल्डिंग, पदार्थ विज्ञान, आणि ऊर्जा संशोधन.
2. हवामान अंदाज:
   • भारतीय हवामान विभागाने सुपरकॉम्प्युटर्सचा वापर करून हवामान मॉडेलिंगमध्ये मोठी प्रगती केली आहे.
   • नैसर्गिक आपत्तींच्या पूर्वसूचनेसाठी हे महत्त्वपूर्ण ठरले आहे.
3. वित्तीय सेवा आणि डेटा विश्लेषण:
   • वित्तीय मॉडेलिंग, जोखीम विश्लेषण आणि आर्थिक डेटा विश्लेषणासाठी सुपरकॉम्प्युटर्सचा वापर केला जातो.
4. अणुऊर्जा आणि अंतराळ संशोधन:
   • अणुऊर्जा संशोधनासाठी आणि अंतराळ मिशनच्या सिम्युलेशनसाठी सुपरकॉम्प्युटर्सचा उपयोग केला जातो.
   • भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थान (ISRO) सुपरकॉम्प्युटर्सचा वापर करून अंतराळ मोहिमा अधिक कार्यक्षमतेने पार पाडते.

भविष्य | The future of supercomputers

भारतातील सुपरकॉम्प्युटिंगचा विकास वेगाने सुरू आहे. राष्ट्रीय सुपरकॉम्प्युटिंग मिशन (NSM) अंतर्गत, 2022 पर्यंत देशभरात 70 पेक्षा जास्त उच्च कार्यक्षमता असलेल्या संगणकांची स्थापना करण्याचे उद्दिष्ट आहे. यामुळे भारताच्या वैज्ञानिक आणि तांत्रिक संशोधनाला नवी दिशा मिळेल.

सारांश, भारतीय सुपरकॉम्प्युटर्सने देशाच्या तांत्रिक प्रगतीत मोलाचे योगदान दिले आहे. भविष्यात, आणखी अत्याधुनिक सुपरकॉम्प्युटर्सच्या माध्यमातून भारत जागतिक पातळीवर आपली छाप सोडेल.

FAQ

Read More

1.संगणकाच्या भागांची संपूर्ण माहिती | Computer Parts Information In Marathi

2.मॉनिटर काय आहे? Monitor Information In Marathi

3.कॅप्चा कोड म्हणजे काय? Captcha Code Meaning in Marathi